Steeds meer overheden, bedrijven en zorgorganisaties gebruiken begrijpelijke taal. Het doel is duidelijk: iedereen moet toegang hebben tot cruciale informatie, ongeacht hun leesvaardigheid. Maar dit roept een interessante vraag op: als we steeds eenvoudiger schrijven, loopt ons gezamenlijke taalniveau dan niet gevaar? Zijn we straks zó gewend aan eenvoudige taal dat we complexere woorden en zinsconstructies kwijtraken? In dit blog onderzoeken we deze zorgen en nuances van begrijpelijke taal.

Wat is begrijpelijke taal?

Begrijpelijke taal is communicatie op een taalniveau dat voor de meeste mensen toegankelijk is, vaak taalniveau B1 of A2. Dit niveau wordt beschouwd als begrijpelijk voor het overgrote deel van de bevolking​​. Het gaat hierbij niet alleen om eenvoud, maar ook om duidelijkheid en structuur.

Veel organisaties, zoals overheden en zorginstellingen, streven naar begrijpelijke taal in hun communicatie. Waarom? Omdat 2,5 miljoen Nederlanders moeite hebben met lezen en schrijven. Voor deze groep is taalniveau B1 vaak al uitdagend, en A2 is beter toegankelijk​.

Begrijpelijke taal heeft voordelen

Het inzetten van begrijpelijke taal heeft duidelijke voordelen:

• Toegankelijkheid voor iedereen: laaggeletterde mensen of mensen met een andere moedertaal krijgen toegang tot belangrijke informatie​​
• Minder misverstanden: makkelijker taalgebruik vermindert vragen en fouten, wat tijd en geld bespaart​​
• Inclusie: door begrijpelijke taal te gebruiken, voorkomen organisaties dat mensen worden buitengesloten​​

Ook draagt begrijpelijke taal bij aan een inclusief imago van organisaties zoals gemeenten en zorginstellingen​​.

“We verarmen de taal”

Toch zijn er ook zorgen. Begrijpelijke taal betekent vaak het vermijden van complexe woorden en lange zinsconstructies. Critici vrezen dat:

• Taal kan verarmen: als we bepaalde woorden niet meer gebruiken, verdwijnen ze uit onze actieve woordenschat. Nieuwe generaties leren deze woorden misschien nooit meer​​
• Educatieve gevolgen: als kinderen minder worden blootgesteld aan hogere taalniveaus, kan dat hun taalontwikkeling beïnvloeden​
• Creativiteit kan afnemen: literatuur en journalistiek zouden onder druk kunnen komen te staan als complexe taal minder gangbaar wordt

Een breder perspectief: begrijpelijke taal als instrument

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen begrijpelijke taal voor informatieve communicatie en taalgebruik op andere plekken, zoals literatuur of wetenschap. Begrijpelijke taal is bedoeld om cruciale informatie toegankelijk te maken voor iedereen, niet om de hele samenleving te simplificeren​.

Denk bijvoorbeeld aan een gemeentelijke brief over belastingen. Het doel is niet om poëtisch te zijn, maar om ervoor te zorgen dat iedereen begrijpt wat er wordt bedoeld. Tegelijkertijd blijven romans, wetenschappelijke publicaties en persoonlijke gesprekken vrij om op elk gewenst niveau te opereren​​.

Dus, is begrijpelijke taal echt gevaarlijk?

De zorgen over begrijpelijke taal zijn begrijpelijk, maar vaak overdreven. Begrijpelijke taal is een middel, geen doel op zich. Het helpt om informatie over te brengen aan mensen die anders buiten de boot zouden vallen. Dit betekent niet dat complexere taal verdwijnt.

Daarnaast blijven hogere taalniveaus aanwezig in andere contexten. Literatuur, kunst en wetenschap hebben altijd een plek waar complexiteit juist wordt gewaardeerd​​.

Pak het gebalanceerd aan

Begrijpelijke taal is een krachtig instrument om inclusie te bevorderen. Ja, er is een risico op taalverarming als we complexiteit volledig vermijden. Maar dat gebeurt alleen als begrijpelijke taal in álle domeinen de norm zou worden. In de praktijk is dit niet het geval.

Bij Tolkie begrijpen we deze zorgen. We helpen organisaties om de balans te vinden tussen toegankelijkheid en diepgang. Met oplossingen zoals de Tolkie Leeshulp maken we informatie begrijpelijk voor iedereen, zonder anderen ermee in de weg te zitten.

Benieuwd hoe wij jouw organisatie kunnen ondersteunen bij toegankelijke communicatie? Neem contact met ons op en ontdek wat begrijpelijke taal voor jouw organisatie kan betekenen.