Als we je vertellen dat 1 op de 6 Nederlanders laaggeletterd is, dan lijkt de kans groot dat jij iemand kent die hier mee worstelt. Toch denkt 2 op de 3 Nederlanders dat ze niemand kennen die laaggeletterd is. Hoe kan dat? En wat zegt dat eigenlijk over ons beeld van laaggeletterdheid? In deze blog leggen we uit waarom het lijkt alsof je geen laaggeletterden kent, en waarom dat vaak niet klopt.

Wat betekent laaggeletterd zijn eigenlijk?

Laaggeletterdheid betekent dat iemand moeite heeft met lezen, schrijven en/of rekenen. Hierdoor kunnen dagelijkse taken, zoals het lezen van een brief of het invullen van een formulier, lastig zijn. In Nederland gaat het om 2,5 miljoen mensen. Dat is een enorme groep: 1 op de 6 volwassenen .

Maar waarom zie je dat dan niet? Nou, veel laaggeletterden verbergen hun situatie. Ze gebruiken slimme trucs of vragen anderen om hulp zonder te vertellen waarom. Schaamte speelt een grote rol. We leven in een samenleving waarin van iedereen wordt verwacht dat ze goed kunnen lezen en schrijven. Daardoor houden veel mensen dit geheim, zelfs voor hun familie en vrienden. Dat leidt soms tot pijnlijke verhalen. Elke keer weer. Tijdens onze gebruikerstests horen we deze verhalen zelf: van mensen die altijd een mitella mee hadden (zodat ze niet hoefden te schrijven) tot mensen die constant hun leesbril ‘vergaten’ (zodat ze niet hoefden te lezen).

Waarom denk je dat je niemand kent die laaggeletterd is?

Er zijn een paar redenen waarom het lijkt alsof je geen laaggeletterden kent:

• Schaamte: veel laaggeletterden willen niet dat anderen weten dat ze moeite hebben met lezen en schrijven. Ze zijn bang om beoordeeld te worden en doen er alles aan om het te verbergen
• Slimme oplossingen: laaggeletterden gebruiken vaak trucjes om hun laaggeletterdheid te maskeren. Denk aan iemand die zegt zijn bril vergeten te zijn, zodat een ander iets voorleest
• Vooroordelen: veel mensen hebben een verkeerd beeld van laaggeletterden. Ze denken misschien aan ouderen of mensen met weinig opleiding, maar laaggeletterdheid komt in alle lagen van de bevolking voor, zelfs onder jongeren

Wat betekent dit voor jou als communicatieprofessional?

Als communicatieprofessional is het belangrijk om te begrijpen dat laaggeletterden ook in jouw doelgroep zitten, zelfs als je denkt van niet. Statistisch gezien zijn er in vrijwel elke organisatie, buurt of vriendengroep laaggeletterden. Als je deze groep niet bereikt, kan dat betekenen dat je communicatie hen niet aanspreekt of niet toegankelijk genoeg is.

Het is daarom heel belangrijk om je teksten begrijpelijk te maken. Dat kan bijvoorbeeld op taalniveau A2 of B1, waarbij je ingewikkelde woorden en lange zinnen vermijdt. Tools zoals de leeshulp van Tolkie kunnen hier ook bij helpen .

Wat kun je doen om laaggeletterdheid bespreekbaar te maken?

Het bespreekbaar maken van laaggeletterdheid begint bij bewustwording. Hier zijn een paar tips:

• Herken de signalen: let op mensen die bijvoorbeeld vaak zeggen dat ze hun bril vergeten zijn, moeite hebben met formulieren, of een gesprek willen voeren in plaats van iets op te schrijven
• Gebruik eenvoudige taal: door duidelijke en eenvoudige taal te gebruiken, maak je informatie toegankelijker. Dit helpt niet alleen laaggeletterden, maar eigenlijk iedereen
• Laat zien dat je toegankelijk bent: denk aan tools zoals een leeshulp, visuele ondersteuning of samenvattingen in eenvoudige taal. Hiermee laat je zien dat jouw organisatie er voor iedereen is

Wat betekent dit voor laaggeletterden?

Veel laaggeletterden geven aan dat het een opluchting is als een organisatie hen serieus neemt en rekening houdt met hun situatie. Ze willen graag meedoen in de maatschappij, maar lopen vaak vast omdat informatie niet duidelijk genoeg is. Door inclusieve communicatie maak je niet alleen hun leven makkelijker, maar vergroot je ook hun zelfvertrouwen.

Conclusie

Denk je dat je geen laaggeletterden kent? Grote kans dat je je vergist. Met 2,5 miljoen laaggeletterden in Nederland is het vrijwel onmogelijk dat er in jouw omgeving niemand is die hiermee worstelt. Dat ze het niet laten zien, komt door schaamte en vooroordelen. Door laaggeletterdheid bespreekbaar te maken en je communicatie toegankelijk te maken, kun je een verschil maken voor deze groep. Want iedereen verdient het om mee te kunnen doen.

Wil je weten hoe je jouw communicatie toegankelijker kunt maken? Neem contact met ons op en ontdek wat we samen kunnen bereiken!