Als je ooit hebt meegemaakt dat iemand jouw tekst niet begreep, dan weet je: duidelijk schrijven is niet vanzelfsprekend. Toch is het wel essentieel. Daarom is er nu een internationale standaard die beschrijft wat ‘duidelijke taal’ precies is en hoe je die kunt bereiken. Die standaard heet ISO 24495-1:2023 — Plain Language. In het Nederlands: de ISO-standaard voor duidelijke taal.

De norm is ontwikkeld door de International Organization for Standardization (ISO) en werd in 2023 officieel gepubliceerd. Verschillende landen, waaronder Nederland, werkten eraan mee. Het doel is helder: zorgen dat mensen wereldwijd teksten kunnen begrijpen, gebruiken en erop kunnen handelen. Of het nu gaat om een brief van de gemeente, een formulier van een zorginstelling of een handleiding van een apparaat — een tekst moet doen wat hij belooft: de lezer helpen iets te snappen of te doen.

Wat de ISO-standaard voor duidelijke taal precies zegt

De ISO-standaard beschrijft wat duidelijke taal is, maar legt geen specifieke taalregels op. Het is geen stijlgids en ook geen lijst met verboden woorden. In plaats daarvan geeft de norm een raamwerk met principes die organisaties kunnen volgen om hun communicatie begrijpelijker te maken.

Die principes zijn kort maar krachtig:

• Een tekst moet gericht zijn op de behoeften van de lezer. Je weet wie je lezer is en wat die persoon moet kunnen doen met de informatie.
• De tekst moet duidelijk en goed gestructureerd zijn. Dat betekent: de belangrijkste informatie vooraan, korte zinnen en logische kopjes.
• De taal moet eenvoudig en concreet zijn, zodat de lezer niet hoeft te raden wat je bedoelt.
• En tot slot: de tekst moet bruikbaar zijn — de lezer moet na het lezen weten wat er van hem of haar verwacht wordt.

Met deze principes sluit de ISO-norm goed aan op wat we in Nederland kennen als ‘duidelijke taal’ of ‘klare taal’. Het verschil is dat de ISO-standaard het internationaal meetbaar maakt. Daardoor kunnen organisaties wereldwijd dezelfde maatstaf gebruiken.

Waarom de ISO-norm belangrijk is voor begrijpelijke communicatie

Waarom zou je als organisatie met deze norm aan de slag gaan? Simpel: onduidelijke communicatie kost tijd, geld en vertrouwen. Een brief die niet begrepen wordt, leidt tot telefoontjes, klachten of verkeerde acties.

In Nederland hebben 3,3 miljoen mensen moeite met lezen en schrijven. Als een tekst niet aansluit bij hun taalniveau, raken ze sneller de draad kwijt. De ISO-standaard helpt organisaties om dat te voorkomen, door een gemeenschappelijke basis te bieden voor wat ‘duidelijk’ betekent.

De norm past goed bij bestaande initiatieven, zoals de Direct Duidelijk Deal en het werk van Gebruiker Centraal. Die gaan over begrijpelijke overheidscommunicatie, maar de ISO-standaard maakt het formeel: ze helpt vast te leggen wat duidelijke taal is en hoe je die kunt beoordelen.

Wat de ISO-standaard betekent voor overheden en instellingen

In Nederland gebruiken steeds meer overheidsorganisaties de ISO-standaard als referentiepunt voor kwaliteit. Ze helpt bij het maken en beoordelen van teksten, bij aanbestedingen of bij de evaluatie van bestaande communicatie.

De standaard is niet verplicht, maar wel handig als je wilt aantonen dat je werkt volgens een internationale norm. Zo kun je laten zien dat jouw organisatie duidelijke taal serieus neemt — en dat burgers of cliënten jouw teksten echt begrijpen.

Duidelijke communicatie heeft bovendien een praktisch voordeel: minder telefoontjes, minder misverstanden en meer vertrouwen. Mensen weten sneller wat ze moeten doen, waardoor de dienstverlening soepeler verloopt.

Tolkie en de ISO-standaard: samen werken aan duidelijkheid

De principes van de ISO-standaard zijn niet alleen een richtlijn, maar ook een kans om het schrijven en lezen makkelijker te maken. Tools zoals Tolkie Schrijfhulp en Tolkie Leeshulp sluiten daar naadloos bij aan.

Tolkie Schrijfhulp helpt schrijvers door moeilijke woorden en lange zinnen te signaleren en kortere, duidelijkere alternatieven te geven — precies zoals de ISO-norm voorschrijft. Tolkie Leeshulp ondersteunt lezers die moeite hebben met complexe teksten, door de kern en actie helder te maken.

Zo kunnen organisaties niet alleen voldoen aan de principes van de ISO-standaard, maar ook merken dat hun communicatie écht werkt: minder terugbelvragen, snellere taakafronding en meer tevreden gebruikers.